Türkiye’de geçen yıl 13 kentte “yüksek hava kirliliği” görülürken, kâfi derecede ölçüm yapılabilen 175 istasyonun yüzde 97,7’sinde yıllık partikül husus pahaları (PM10) ortalaması, Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) kılavuz hudut kıymetlerini aştı.

Pak Hava Hakkı Platformu’nun (THHP) “Kara Rapor 2021: Hava Kirliliği ve Sıhhat Etkileri” başlıklı çalışmasına nazaran, geçen yıl Türkiye’de hava kalitesi ölçümü yapılan istasyon sayısı arttı.

Geçen yıl kâfi derecede ölçüm yapılabilen 175 istasyonun yüzde 97,7’sinde yıllık partikül husus kıymetleri ortalamasının DSÖ’nün kılavuz hudut kıymetlerinin üzerinde olduğu görüldü.

45 VİLAYETTE HAVA KİRLİLİĞİ ULUSAL HUDUT KIYMETLERİNİ AŞTI

Geçen yıl Türkiye’deki 42 kentte kanserojen olan ince partikül (PM2.5) düzeyi kâfi seviyede ölçülemezken, kâfi bilgi alınabilen 72 ilin PM10 bedelleri incelendiğinde 45 vilayette hava kirliliğinin ulusal hudut kıymetlerini aştığı belirlendi.​​​​​​​

YALNIZCA BİTLİS VE HAKKARİ BEDELLERİN ALTINDA

Muş, Iğdır, İstanbul, Sinop, Malatya, Edirne, Tokat, Kayseri, Denizli, Düzce, Karabük, Ağrı ve Ankara’daki 15 istasyonda 2020 boyunca yapılan ölçümlerde “yüksek hava kirliliği” gözlenirken, Türkiye’de yalnızca Bitlis ve Hakkari’de hava kirliliği (PM10) DSÖ’nün kılavuz kıymetlerinin altında ölçüldü.

Rapora nazaran, hava kirliliğinin en yüksek oranda olduğu Muş’ta yılın 306 günü kirli hava solundu.

DSÖ’NÜN ÖNERDİĞİ KILAVUZ KIYMETLERİNİN İKİ KATI

Rapor, 2020’de İstanbul’da PM10 ortalamasının evvelki yıllara nazaran daha düşük düzeylerde kaldığını lakin bu düzeyin bile DSÖ’nün önerdiği kılavuz bedellerin iki katı olduğunu ortaya koydu.

İstanbul’un ilçeleri Mecidiyeköy, Sultangazi, Esenyurt ve Alibeyköy’de PM10 ortalamasının DSÖ yıllık kılavuz bedellerinin 3 katından fazla düzeyde olduğu hesaplandı.

ANKARA, DSÖ BEDELLERİNİN 4 KATI ÇIKTI

Ankara Siteler istasyonunun yakınında ise yıllık PM10 ortalaması DSÖ kılavuz kıymetlerinin 4 katı olarak ölçüldü.

İzmir’deki en makus hava kalitesi Aliağa’da ölçüldü. DSÖ yıllık kılavuz kıymetlerinin 2 katından fazla kirlilik tespit edilen ilçede, en değerli kirletici kaynaklar kömürlü termik santral, hurda metal işleyen demir-çelik fabrikaları ve haddehaneler, rafineri ve petrokimya tesisleri oldu.

SICAK HAVA DALGALANMASI VE ORMAN YANGINLARI

Rapora nazaran, Türkiye’de son 10 yılda sıcak hava dalgalarının artması ve yaşanan orman yangınları, hava kirliliğinin değerli sebepleri ortasında yer aldı.

Orman yangınlarında oluşan hava kirliliği ve dumanın içindeki partikül husus, yer düzeyi ozonu ve karbonmonoksit maruziyeti, en büyük sıhhat riskini oluştururken, 2020’de Hatay Samandağ’da yaşanan yangın sebebiyle havaya iklim değişikliğine de sebep olan siyah karbon kirleticisi salındı.

Raporda, hava kirliliğinin daha yüksek olduğu bölgelerde koronavirüs olay sayılarının daha yüksek olduğu tespit edildi.

“HAVA KİRLİLİĞİ İLE GAYRET STRATEJİSİNİN AÇIKLANMASI GEREKİYOR”

THHP Koordinatörü Buket Atlı, rapora ait değerlendirmesinde, hava kirliliği kaynaklı hastalık yükü ve ölümlerin anlaşılmasındaki en temel gösterge olan PM2.5 düzeyinin kâfi ölçümünün yapılamadığını belirterek, “Türkiye, 2030 yılına kadar hava kirliliği kaynaklı erken vefatları yüzde 55 azaltacağını taahhüt etti. Artık büyük bir halk sıhhat sorunu olan hava kirliliği ile gayret için ulusal seviyede bir hava kirliliği ile uğraş stratejisinin açıklanması gerekiyor.” sözlerini kullandı.

DSÖ datalarına nazaran, dünyada yaklaşık yılda 7 milyonun üzerinde kişi iç ve dış ortam hava kirliliğinden ötürü hayatını kaybediyor.

Uzun periyot hava kirliliğine maruz kalan milyonlarca insan teneffüs ve kalp damar sistemi hastalıkları, diyabet üzere kronik hastalıklar yahut kanserle gayret ediyor ve koronavirüs üzere virüslere karşı daha savunmasız hale geliyor.